Aktualitet

Nikolin Lleshi është një biznesmen i mirënjohur në sektorin e prodhimit të këpucëve, kompanitë e të cilit arrijnë të punësojnë mbi 1200 vetë. E ka nisur këtë biznes herët, duke qenë ndër të parët në këtë sektor. Nën pronësinë dhe menaxhimin e tij gjenden 4 fabrika këpucësh: ajo e Lacit, e Kamzës, e Vlorës( së fundmi aty u hap edhe një fabrikë tjetër e re në qendër të qytetit) dhe një në Gramsh. Thelbi i suksesit në një biznes qëndron tek aftësia për të ndërtuar një imazh dhe një reputacion që më pas të ndihmojnë në cdo kohë në ushtrimin e aktivitetit.  Por kohët e fundit ai është akuzuar nga disa qytetarë në media të ndryshme, të cilët pretendojnë se janë të mashtruar prej tij sa i takon një pallati që ky biznesmen ka ndërtuar në qendër të qytetit të Krujës. Po si qëndron e vërteta e kësaj historie?  Nikolin Lleshi ndjehet i preokupuar ta sqarojë me hollësi këtë histori, pasi mendon se prononcimet dhe pretendimet publike të disa qytetarëve e kanë cënuar në imazh dhe reputacion, për të cilat ka punuar aq shumë e që i ka aq të cmuar.

“Në vitin 2012 kam blerë një karabina pallati nga shtetasi Arben Kupi, me akte juridike përkatëse në prani të noteres Johana Kushe. Ndërtesa ishte e përbërë nga një kat parking, 4 kate njësi shërbimi dhe 10 kate banim”-fillon tregimin Nikolin Lleshi. “Pas realizimit të shitjes nëpërmjet kësaj kontrate shitësi Arben Kupi ka njoftuar palët kontraktuese për shitjen e objektit. Nga ana tjetër, nëpërmjet njoftimit notarial të gjithë palët janë vënë në dijeni të plotë se trualli dhe objekti mbi të cilin ishte bërë njoftimi karabina i janë shitur biznesmenit Nikolin Lleshi dhe se përgjëgjësia e drejtpërdrejtë sipas këtij njoftimii takon shoqërisë “Golden Shoe” dhe administratorit Arben Kupi dhe jo z. Nikolin Lleshi”.

Dhe si vazhdon më tej historia?

Historia më pas vazhdon me një kallëzim penal ndaj Arben Kupit në vitin 2015, për veprën penale të mashtrimit. Pas kallëzimit, Prokuroria e rrethit gjyqësor Krujë ka vendosur ta dërgojë për gjykim duke e akuzuar për kryerjen e veprës penale të “Mashtrimit”. Gjyata e ka marrë parasysh këtë kërkesë të Prokurorisë dhe me vendimin Nr 190,  datë 04.10.2016 ka shpallur fajtor Arben Kupin për veprën penale të mashtrimit duke e dënuar me 3 vite burgim. Përvec kësaj, ne vendimet e gjykatës është e shprehur qartë se ata qytetarë  janë mashtruar nga Arben Kupi dhe e gjithë përgjegjësia penale dhe civile i takon Arben Kupit-thotë Nikolin Lleshi

Po cila është përgjigja e biznesmenit Nikolin Lleshi kundrejt qytetarëve, të cilët pretendojnë që  kontratat e lidhura me Arben Kupin duhet të njihen prej tij?

Edhe këtë cështje e ka përcaktuar Gjykata e Apelit Tiranë-thotë Lleshi. Në vendimin nr 291, datë 15/02/2018 përmbushjen e detyrimit kontraktor të shtetases Elona Caushi nga shtetasi Arben Kupi dhe rrëzimin e kërkesë padisë për pjesën në object që duhet të përmbushet nga z. Nikolin Lleshi. Pra duket se nga ata qytetarë, të cilët pretendojnë transferimin e detyrimeve nga Arben Kupi tek Nikolin Lleshi ka qenë njëra prej tyre, e cila ka preferuar të ndjekë rrugën e vetme, atë ligjoren. Të njëjtën rrugë duhet të ndjekin edhe qytetarët e tjerë.

Por a i njeh biznesmeni Nikolin Lleshi qytetarët që u shfaqën në ekrane televizioni duke pretenduar se janë mashtruar prej tij?

As i njoh, as i kam takuar e kontaktuar kurrë as unë e askush tjetër i autorizuar prej meje-përgjigjet Nikolini. Duke shtuar se për ata shtetas që kanë mashtruar dhe kërcënuar publikisht atë dhe familjen e tij janë ndërmarrë hapat ligjorë duke i kallëzuar penalisht

Një arsyetim i thjeshtë. Rritja e cmimit të energjisë elektrike dhe të karburanteve sjell  edhe rritjen e cmimeve të produkteve e shërbimeve.  Por ndërkohë, nevoja e bizneseve për të rritur cmimet e produkteve dhe shërbimeve të tyre në atë masë sa është edhe ndikimi i faktorit energji dhe karburante mund të përballet me refuzimin e klientit për këto produkte apo shërbime. Jo për arsye etiko-morale, por vetëm e vetëm për arsye ekonomike që lidhen me fuqinë e ulët blerëse të tij.  Me pamundësinë e tij për tu përballur me këto rritje ekstra. Kjo përkthehet pra në vështirësi të mëdha për biznesin, manovra kryesore e të cilit për të qenë konkurues është ulja e kostove dhe jo rritja e tyre. Cilindo biznesmen të pyesësh rreth vështirësive kryesore me të cilat has aktiviteti i tyre, e gjithë përgjigja konsiston vetëm në një drejtim: rritja e cmimit të energjisë elektrike dhe e karburanteve.  Në fakt janë dy drejtime, ku biznesi ka bërë përpjekjet përkatëse, duke ofruar alternative, të cilat në këto kohë krize do të ishin tejet të vlefshme dhe mundësi shumë të mira për të ulur kostot, por që fatkeqësisht nuk ka gjetur mirëkuptimin e qeverisë.

E para ka të bëjë me krijimin e kushteve ligjore që ato biznese që kanë mundësi të investojnë në panele diellore, me qëllim sigurimin e energjisë që ata vetë konsumojnë. Është e vërtetë që qeveria iu jep të drejtën për instalimin e disa paneleve me sasi të limituara prodhimi energjie, por kjo është  në kontradiktë me mundësitë që shumë biznese kanë dhe me totalin e energjisë që ata konsumojnë. E që kanë mundësi të vetë prodhojnë. Qoftë konsumatorët e mëdhenj industrial të energjisë e qoftë konsumatorë më të vegjël të saj janë të prirur të investojnë, me qëllim për të krijuar një pavarësi ndaj konjukturave të energjisë elektrike. Mirëpo, ajo cfarë jep e licenson qeveria është shumë e vogël në raport me nevojat dhe mundësitë që shumë biznese kanë. Shumë qeveri të vendeve të tjera kanë subvencionuar prej kohësh investimet për prodhim energjie me panele fotovoltaike dhe ky duhet të ishte një shembull inkurajues për qeverinë shqiptare.  E cila në të kundërt me praktikën e vendeve të tjera, pengon bizneset të investojnë vetë për të zgjidhur një herë e mirë problemin e tyre me energjinë elektrike. Për biznesmenin e mirënjohur Luan Leka kjo është e pashpjegueshme, e paarsyetueshme, e palogjikshme. Edhe Zef Shtjefni, një biznesmen prodhimi tullash dhe konsumator i madh industrialienergjisë elektrike e ka identidikuar vetësigurimin e energjisë elektrike nëpërmjet panaleve fotovoltaikë si një mundësi shumë të mirë pë ti siguruar biznesit vazhdimësi konkuruese. Megjithatë qeveria justifikohet, por pavarësisht justifikimeve me detaje teknike të OSHEE-së, e vërteta është se nëse bizneset do të lejoheshin të mbështeteshin në “forcat e veta”, sa i takon sigurimit të energjisë elektrike, atëhere edhe presioni i kësaj krize globale do të ishte më i zbutur në shqipër për produkte të caktuara.

Aspekti i dytë lidhet me përpjekjet thuajse zero për ndërtimin e infrastrukturës së automjeteve elektrike. Ndërsa vende të ndryshme kanë strategji të qartë për të arritur brenda një periudhe të caktuar zëvëndësimin e mjeteve konvencionale me ato elektrike, në Shqipëri ka në kontradiktë të spikatur midis pranisë së këtyre mjeteve dhe infrastrukturës përkatëse. Përllogaritjet tregojnë se për kompani të ndryshme biznesi, vecanarisht ata që përdorin me intensitet ditor një numur të madh automjetesh elektrike, investimi për zëvëndësimin e flotës së tyre të automjeteve është mëse i përligjur. Sepse në harkun e 2.4-3 viteve automjetet llogaritet të shlyejnë veten e tyre. Disa kompani e kanë bërë këtë veprim, duke u treguar më largpamëse e sot, nuk iu mbetet gjë tjetër vecse të shijojnë frutet e largpamësisë së tyre. Por edhe lehtësimin e dhimbjeve të kokës krahasuar me konkurentët e tyre. Por qeveria duhet të kishte marrë masa me kohe për të ndërtuar bazën ligjore dhe infrastrukturën përkatëse, në mënyrë që mungesa e saj të mos kthehej në një shkak ngurrimi për ata që duan të reduktojnë kostot e tyre duke gjetur alternative të tjera. Më efektive dhe më miqësore ndaj ambientit.

E sigurtë është se nëse qeveria do të kishte vepruar me vendosmëri, pa shpërfillje e justifikime, sot situata do të ishte disi më e lehtësuar.

Kompania e prodhimit të profileve të celikut, “Albsteel” është një kompani që akoma nuk e ka gjetur “rehatinë” përfundimtare. Kjo sepse, ajo vazhdon zhvillimin e pandërprerë nëpërmjet investimeve të ndryshme që drejtuesit dhe ekipi menaxhues i saj projektojnë, aprovojnë dhe zbatojnë në kohë të ndryshme. Cdo vit ta vizitosh këtë kompani, asnjëherë nuk do e gjesh atë sikurse e ke lënë  gjatë vizitës paraardhëse. Pasi zhvillimet e saj, si rrjedhojë e investimeve të njëpasnjëshme janë të qenësishme. Investime këto që konsistojnë në zgjerimin e kapacitetit depozitues dhe prodhues të fabrikës si dhe në blerjen e makinerive shtesë për produkte të reja. Së fundmi,  “Albsteel” i shtoi shportës së produkteve të saj edhe atë më të riun, panelet sanduic. Një produkt ky që përdoret për zyra, ndërtime provizore, banjo, banesa, kioska etj. Një produkt ky që do ti japë edhe më shumë peshë në treg “Albsteel”, duke i zgjeruar ofertën përballë klientëve të saj. Po pse kjo tendencë e vazhdueshmë për investime nga ana e kompanisë? Cfarë dëshmon ajo?

Fakti që kompania “Albsteel” është një proces të vazhdueshëm investimi nuk dëshmon për përpjekje për përshtatjeje apo modifike të kompanisë hap pas hapi, në raport me nevojat apo kushtëzimet  e tregut, por është plotësim i vizionit të krijuesit dhe menaxhuesit kryesor të saj, Proletar Hasanit. Që në momentin kur “Albsteel” është ideuar si projekt biznesi, në mendjen e Proletar Hasanit ky lloj biznesi i përmbante të gjitha këto komponentë  që ka sot, e përmbante këtë fizionomi dhe ishte i plotësuar me të gjitha “gjymtyrët” që ka aktualisht ky gjigand i prodhimeve të hekurit e celikut. Që në castin kur Proletar Hasani ka vendosur të merret me këtë lloj biznesi ai e ka patur të “vizatuar” në kokë, trajtën përfundimtare të veprës së tij, që tani është thuajse tashmë e përfunduar. Panelet sandëich janë produkti më i fundit i prodhuar dhe i ofruar në treg nga kompania, por me siguri që nuk do jetë i fundit. Sepse përgjatë gjithë këtyre viteve, fillimisht Pap Metal e më pas, “Albsteel” na kanë mësuar me produkte të reja, duke e shtuar shumë gamën e tyre. Kjo filozofi të vepruari, kjo mënyrë të punuari nuk është se i ka dalë keq kompanisë, e cila nga viti në vit performon shumë mirë, si dhe konsolidon rolin e saj si lider i sektorit ku operon.  Edhe viti 2021 e konfirmoi këtë fakt e këtë trend. Realizoi një volum aktiviteti prej 26.5 milionë euro, pa përfshirë TVSH-në, cka do të thotë rritje krahasuar me një vit më parë. Por përmirësimin më të madh e bëri në treguesin e fitimit. Duke qenë se stafi menaxhues i saj u tregua fleksibël në tregun e  lëndëve të para, ajo i siguroi ato me një cmim, i cili më pas pësoi rritje duke u shndërruar kështu në një factor kryesor që shpjegon rritjen e ndjeshme të rentabilitetit të kompanisë.

Por ajo që është e më e rëndësishme në rastin e “Albsteel”-it është dinamika gjithnjë e në përmirësim, gjithnjë e në rritje e kuotave të prodhimit të destinuara për eksport. Përpara pak viteve, kur kjo kompani e ktheu “fytyrën” edhe nga tregjet e huaja, sasitë dhe vlerat e fillimit ishin minimale. Kurse tani, kur kanë kaluar jo shumë vite, vlera e eksportit të kompanisë ka arritur në mbi 2.5 milionë euro.

Ndërsa rri në zyrën e tij në krye të kompanisë, në telefonin e Proletar Hasanit vijnë thirrje e mesazhe të shumta nga jashtë. Janë telefonata porosie apo konfirmimi porosie për produktet e “Albsteel”-it. Por edhe telefonata kënaqësie, që i japin atij mesazhin e një aktiviteti të konsoliduar e me perspektivë.

Produktet e konsumit të përditshëm në përgjithësi dhe ato vendit në vecanti ballafaqohen në cdo kohe me skepticizmin dhe dyshimin e konsumatorit shqiptar. Dhe jo pa të drejtë.  Jo pa arsye. Jo pa shkak. Gjatë gjithë këtyre viteve të ashtuquajtur të tranzicionit, në mungesë të rolit të shtetit si kontrollues dhe ndëshkues i rreptë, manovrat mashtruese në kurriz të konsumatorit kanë qenë të panumurta dhe të larmishme. Hilet në sasi, në cilësi, imitimet, falsifikimett apo spekulimet dhe abuzimet me procesin e prodhimit të shumë prej këtyre produkteve e kanë cuar nivelin e mosbesimit aq lart, sa duket se më të thatin digjet edhe i njomi. Pra, krahas produkteve që vërtetë calojnë nga cilësia dhe për më keq, janë edhe kërcënues për shëndetin e qytetarëve, dyshimin e mbartin padrejtësisht edhe kompani që prodhojnë konform rregullave, procedurave e standarteve. Në këtë treg xhungël, konsumatorit shqiptar i është dashur të orientohet mbi bazën e intuitës, duke iu besuar më shumë produkteve të prodhuara nga kompani serioze. Nga kompani që tashmë kanë krijuar një reputacion në tregun shqiptar dhe që nuk mund ta hedhin këtë reputacion në erë nëpërmjet manovrimeve spekulative. Mirëpo, sado që këto kompani kanë kryer investime të rëndësishme për të përsosur procesin teknologjik, duke futur teknologjitë më të fundit, edhe ndaj tyre egziston prirja e konsumatorit për tu vënë në dilemë sapo hidhet në treg  një hipotezë, një aludim apo më keq akoma, një akuzë. Le të marrim si shembull kompanitë e prodhimit të nënprodukteve të qumështit. Sado që tregu ka disa kompani serioze, edhe karshi atyre “mbijnë” dyshime, kur është fjala për cilësinë e produkteve të tyre. Dikush thotë në media që përdorin qumësht pluhur, dikush tjetër thotë që përdorin  vaj palme, që përdoren konservantë etj etj. Në mungesë të sqarimeve kompetente dhe të transparencës, dyshimet marrin vrull, bëhen gjithë përfshirëse. Ato vijnë duke u përforcuar dhe konsumatori shqiptar gjendet në pozitën  e një personi me gotën e qumështit, të kosit apo copën e djathit përpara tavolinës në dilemë: ta pi, mos ta pi, ta ha, mos ta ha. Sepse është e vërtetë që edhe nëse nënproduktet e qumështit, kosi, djathi dhalla etj prodhohen me qumësht pluhur, kjo nuk është e dëmshme, por ama nuk janë ato produkte që qytetari kujton se është duke blerë.

Mirëpo duket se tashmë ka lëvizje pozitive në këtë treg. Petrit Ago është një biznesmen pasionant, i cili i ka dedikuar gjithë jetën dhe mundin e tij kësaj fushe. Fillimisht ka ndërtuar një fermë blegtorale me lopë, dele e dhi me një numër të konsiderueshëm krerësh, me qëllim sigurimin e më shumë se gjysmës së sasisë së lëndës së parë për fabrikën e tij të përpunimit të qumështit. I ka mbarështruar ato me kritere shkencore që nga ushqimi, strehimi, kujdesi shëndetësor e sanitar. Pra, ndërsa të tjerët e kanë nisur nga ndërtimi i fabrikës, duke bashkëpunuar me fermerët dhe duke qenë në varësi të klimës së bashkëpunimit me ta, Petrit Ago e ka nisur sigurimi i lëndës së parë cilësore. Ndërsa në dukje mund të ketë dizavantazh faktin se fabrika e tij, La Perla Impuls, nis punë relativisht vonë, kur të tjerat kanë vite në treg, në të vërtetë ka avantazhin e reduktimit të ndjeshëm të varësisë nga lënda e parë. Ka gjithashtu avantazh, se duke qenë se lëndën e parë e siguron në masë të madhe  nga fermat e veta, i ka mundësitë të ofrojë në treg produkte me cilësi të padiskutueshme e të padyshueshme. Dhe nëse teorikisht kjo vlen për të gjithë, ai ka menduar edhe strategjinë se si kdo të kultivojë tek konsumatorët besimin që në ditët e para. Shumë nga produktet e fabrikës së tij kanë dalë dhe do të dalin në treg me premtimin publik, të sanksionuar në ambalazhet e produkteve përkatëse: zero vaj palme, zero konservantë. Por ky është një zhvillim i rëndësishëm edhe për të gjithë tregun dhe sektorin, pasi parashikohet të kthehet në një katalizator zhvillimesh. Këtij “provokimi” në treg do të përpiqen ti përgjigjen edhe kompani të tjera, sigurisht nëse i kanë mundësitë për të qenë korrekt. Por jo në mënyrë të rreme. Jo në mënyrë mashtruese. Pasi duke “salduar” një premtim në etiketën e produktit, cdo prodhues është  dhe do të jetë iekspozuar edhe përballë nxjerrjes blof, kërkesës së llogarisë e më pas denoncimit publik për mashtrim të konsumatorëve. Ja pra pse La Perla Impuls dhe Petrit Ago do ti japin një shtytje të re tregut të prodhimit të produkteve të bulmetit. Do ti japin pika referimi dhe doza qartësimi konsumatorëve. Por do të bëjnë edhe diferencime reale në treg.

Biznesmeni vlonjat, tashmë i ndjerë, Agron Haxhiraj, cuditi shumë njerëz kur vendosi të prodhojë birrën NORGA. Jo për shkak se iu fut investimit për ngritjen e një fabrike të re, ndërkohë që punët edhe pa këtë fabrikë i ecnin mirë. Jo pse vendosi të bëhet prodhues, ndërkohë që aktiviteti si importues i birrave dhe pijeve të tjera freskuese i funksiononte shkëlqyeshëm. Në fund të fundit kalimi nga importues në prodhues ishte një metamorfozë e shumëdëshiruar për një biznesmen në funksion të zhvillimit të biznesit vetjak dhe ekonomisë kombëtare. Por shumë persona u cuditën me emrin e birrës dhe akoma më shumë kur u mësua se emri i fabrikës dhe i birrës që do të prodhohej ishte thjesht emri i biznesmenit i lexuar mbrapsht.

“Përse i vure këtë emër fabrikës dhe birrës”-e pyeta njëherë gjatë një interviste në kuadër të një shkrimi. Dhe Agron Haxhiraj, duke dalluar edhe tek unë një farë habie u përgjigj: ia vura për të prodhuar një realitet dhe një traditë si Moretti, Dreheri etj.

Luigi Moretti është themeluesi dhe prodhuesi italian i birrës me të njëjtin emër, e po kështu edhe austriaku Anton Dreher. I krijuan fabrikat e tyre rreth viteve 1850 dhe ato tashmë vijojnë traditën mbi 170 vjecare. Kurse biznesmeni vlonjat, Agron Haxhiraj nuk e pati këtë fat. Ndarja nga jeta e tij ndërpreu edhe një endërr që ai e pati, e që duket se  familjarë të tjerë pas tij nuk po dëshmojnë aftësi për ta vazhduar atë.

Por nëse ai ishte i qartë shumë në atë cfarë synonte dhe rrugën se si do ta arrinte, por i pafat, të tjerë emra kanë arritur të kthehen në brande të famshme tashmë në tregun shqiptar. Ndoshta, në fillimet e aktivitetit, ato kanë qenë thjesht emra identifikues kompanish, por më pas, me kalimin e kohës ata janë kthyer në brande për të cilat konsumatori shfaq cdo ditë vlerësimin e tij. Cilët janë disa nga ato?

“Lufra” është kompania e prodhimit të qumështit dhe nënproduktet e tij. Kur Arben Ndreka u ndodh para nevojës për ti gjetur një emër biznesit që ai filloi, nuk u mendua gjatë. I nxitur nga dashuria e prindit për fëmijët ai e formoi emrin e kompanisë nga bashkimi i emrave të dy djemve të tij, Luisit dhe Francit.  Kështu lindi “Lufra”. Me shumë gjasa ai nuk e dinte  dhe nuk e parashikonte që Lufra do shkonte kaq larg. Që ajo do të shndërrohej në një nga brandet kryesore në sektorin e bulmetit, duke qenë kështu garanci për cilësinë e tyre tek konsumatorët shqiptarë.

Pothuajse e njëjta histori, në njëjtat rrethana janë edhe për kompaninë tjetër të rëndësishme të këtij sektori, kompaninë “Erzeni”. Cdokush që nuk ka dijeni kujton se emri i kompanisë mund të ketë marrë shtytje nga lumi i njohur. Këtë perceptim e nxisin akoma më shumë disa reklama të kompanisë ku bëhet analogji me lumen Erzen. Por e vërteta është se kur Isuf Begaj duhet të bënte një emërtim të kompanisë, ai zgjodhi me konsensus familjar ti vendoste emrin e njërit prej djemve të tij, Erzenit. Kanë kaluar shumë kohë dhe kompania “Erzeni” ka ardhur duke e zhvilluar vazhdimisht aktivitetin e saj, nëpërmjet nxjerrjes në treg të një morie produktesh, por që të gjitha nën brandin “Erzeni”. Qytetarët konsumojnë përditë produkte të kësaj kompanie, nën garancinë e brandit, tashmë të famshëm.

Një tjetër sektor që përfshin kompani me emërtime emra të vecantë, por që janë kthyer më pas brande të njohur është edhe ai i prodhimit të nënprodukteve të mishit. “Tona”, “Hako, “Arani” janë tre sallameri, që mbajnë për titullim kompanie mbiemrat e pronarëve të tyre. Duke u rritur gradualisht në treg, produktet e këtyre kompanive tashmë përfaqësojnë brande të njohura të sektorit.  Një gjë të tillë mund të themi edhe për kompaninë e ndërtimit “Kika”, e cila produktin e saj e shet si komplekset e ndërtimit Kika(Kika 1, Kika 2).

Ashtu sikurse edhe brandet e tjerë të përmendur më lart rruga se si këto brande janë bërë të njohur është e gjatë. Investimet e realizuara ndër vite në kompani kanë bërë të mundur përmirësimin e cilësisë së produkteve, e cila, e shoqëruar edhe me një marketing agresiv, ka bërë të mundur familjarizimin e konsumatorit me to. Por edhe nëse konsumatori nuk është tifoz i këtyre brandeve, sërish, ajo që mund të thuhet është se nuk mund të ketë asnjë të tillë që të mos i njohë këto brande. Ndaj dhe sadisfaksioni i krijuesve të tyre është i madh. Pasi, përvec një biznesi të suksesshëm, ata ia kanë dalë të krijojnë edhe brande “made in Albania”

Shpëtim Luku

Për shumë vite udhëhoqi tregun nëpërmjet Volksëagenit, për të gjithë periudhën që e kishte nën menaxhim atë. Pastaj i dha një hov të madh Hyundai-t, dukë e kthyer nga një brand me shitje modeste në Shqipëri, në një prej markave kryesore të tregut të automjeteve të reja. Mban akoma rekordin e shitjeve vjetore të automjeteve të reja, duke kapur dhe kaluar cakun e 1000 makinave në vit. Dhe duket se edhe për disa kohë këtë record nuk duket se do ia thyejë kush. Po flasim për kompaninë e njohur të tregut të shitjes dhe servisit të makinave, “Classic Tirana”, e cila, për vitit 2021 siguroi një rol të ri udhëheqës. Atë të tregtimit të makinave elektrike. Janë jo pak, por rreth 90 makina elektrike, të cilat kanë kaluar nga kjo kompani drejt kompanive të tjera apo individëve. Nuk janë shitje spontane, por frut i një filozofie të re që po ndjek “Classic Tirana” nëpërmjet përqëndrimit në këtë segment tregu. Duke lexuar me saktësi prirjet që po manifeston tregu ndërkombëtar, ku në një të ardhme të afërt, rreth 50 për qind e makinave të reja që do të shiten do të jenë makina elektrike, “Classic Tirana” ia ka nisur punës që tani për të hedhur bazat e suksesi afatgjatë. Ajo po e hedh që tani farën e suksesit, për ta korrur atë së shpejti. Për të mos thënë që ka filluar ta vjelë atë që tani, ndonëse në përmasa akoma modeste. Megjithëse për shumëkënd mund të jetë herët akoma. Infrastruktura e munguar e karikimit  në masë të këtyre lloj mjeteve  është vërtetë një barrierë penguese e aspak stimuluese, mirëpo “Classic”-u, kontradiktën midis dëshirës së saj për tu përqëndruar tek makinat elektrike dhe mungesës së infrastrukturës e ka zgjidhur nëpërmjet strategjisë së saj. Është përqëndruar kryesisht tek makinat elektrike me pavarësi të madhe, ofertë kjo e përshtatshme për individët, si dhe tek mjetet e punës, ofertë kjo tërheqëse për kompani të ndryshme. Pasi, përllogaritjet tregojnë se automjetet elektrike të përdorura me intensitet, sikurse janë furgonët e ndryshëm, kanë leverdi të madhe dhe arrijnë ta nxjerrin investimin  e tyre nëpërmjet kursimit. Për individë në dispozicion është  Seres S3, një fuoristradë me afro 400 km pavarësi, YOYO, një smart elektrik që ka filluar të kërkohet shumë për shërbimet catering. Në dispozicion të  kompanive të ndryshme janë makinat Maxus eD3 me 6.8 m3 dhe MAXUS e D9 me 13.5 m3 volum, të cilat deri tani kanë kënaqur klientë të tillë si Pascucci, TNT, FEDEX, CFO Pharma etj. Në të ardhmen e afërt portofoli i makinave elektrike të tregtuara nga “Classic Tirana” do të ketë SERES S5, me rreth 1000 km pavarësi, AIWAYS U5-SUV,(segmenti i Touareg) me elektronikë Bosch, që është një nga automjetet më të shitura në Europë, etj. Plotësimi i portofolit me automjete të ndryshme me gamë të gjërë është vetëm njëra anë e filozofisë së ndjekur nga kompania. Ana tjetër e kësaj filozofie është organizimi rajonal i kompanisë, duke bërë të mundur kthimin e saj si një distributor e gjithë rajonit. Kështu, janë krijuar dealer-at në Kosovë, Maqedoni e Bosnjë, ndërkohë që objektiva të shpejtë janë  edhe krijimi i tyre në Malin e Zi, Bullgari, Serbi, Kroaci.

Me objektivin për vitin 2022 prej 200 makinash elektrike të shitura, me portofolin e zgjeruar të automjeteve, me hartën e zgjeruar të distribuimit të këtyre automjeteve në Ballkan, duket se “Classic ” do të meritojë moton e përcaktuar prej saj: “Classic-Green Energy”.

Ka një sërë shërbimesh për të cilin perceptimi dhe vetëdija e konsumatorit për dobinë e tyre është në nivele minimale. Për rrjedhojë, shërbime të tilla janë pak të preferuara e të kërkuara prej qytetarëve. Njëri prej këtyre shërbimeve është ajo e sigurimit në përgjithësi dhe asaj të jetës në vecanti. Kompanitë e sigurimit të Jetës dhe Jo-Jetës kanë shpenzuar shuma të konsiderueshme parash në trajtë reklamash, me qëllim rritjen e kulturës siguruese ndër qytetarë, informimin e tyre rreth shërbimeve që ata ofrojnë, dobinë e tyre e megjithatë, kanë ndeshur në skepticimin dhe indiferencën e konsumatorëve. Por se sa kushton kjo indiferencë po e tregojmë nëpërmjet një historie konkrete. Biznesmeni R.Arani as që e kishte cuar ndonjëherë ndërmend të bënte sigurim jete. Por u detyrua ta bënte në mënyrë të detyruar. Atëhere kur i duhej të merrte një kredi në bankë dhe institucioni bankar i tha që duhet të bënte edhe sigurimin e jetës. Për të marrë kredinë dhe për të respektuar procedurën e saj e bëri sigurimin e jetës. Me një prim prej 1200 eurosh. Që iu dukën shumë, ashtu sikurse është e zakonshme për shumicën e qytetarëve që paratë për sigurim i quajnë të hedhura kot. Mirëpo nuk do të kalonte shumë kohë dhe ai sigurimi Gold që kishte ky biznesmen iu kthye në një përfitim të madh. Gjatë një vizite shëndetësore në Austri, doktorët austriakë i thanë që e ke të domosdoshme një operacion sa më shpejt sepse ndryshe perspektiva është tejet e zymtë. Operacioni kushtoi 15 mijë euro, nga të cilat 70 për qind të tij u mbuluan nga kompania siguruese. Duke u ballafaquar me këtë realitet, duke parë vlerën reale të një sigurimi të tillë, R.Arani e bëri veprim të zakonshëm marrjen e kartës  siguruese GOLD cdo vit. Përpara disa muajve i hyri në punë sërish. I shtruar në një nga spitalet privatë të kryeqytetit për rreth 10 ditë më Covid 19, shpenzimet ditore ishin afro 160 mijë lekë të reja. Në fund fare, pjesën më të madhe të këtyre shpenzimeve i përballoi sërish kompania siguruese që kishte lëshuar kartën siguruese.

Është e qartë pra se të kesh një sigurim jete është veprimi më i mirë dhe racional që mund të bësh në dobi të vetes e pjesëtarëve të familjes. Mirëpo, duke shikuar statistikat tregojnë se vetëm 83 mijë kontrata në total për sigurim jete lidhen në Shqipëri. Dhe këto kontrata arrijnë të krijojnë një buxhet modest prej pak më shumë se 10 milionë euro. Treguesi kryesor që e ekspozon edhe këtë lloj sigurimi si të “detyrueshëm” është ai i sigurimit të debitorit, që përbën rreth 70 për qind të totalit të sigurimit të Jetës. Pra nga afro 83 mijë kontrata gjithsej, duke hequr 60 mijë kontrata e sigurimit të debitorit mbetet se vetëm 23 mijë kontrata janë të lidhura vullnetarisht. Kuptohet pra, se sigurimi i Jetës si një veprim që rrjedh nga kultura e sigurimit, nga dëshira për tiu paraprirë situatave të vështira me të cilat mund të përballet njeriu është në nivele minimale. Mirëpo këto situata nuk janë teorike. Me to ballafaqohet secili prej nesh herët apo vonë. Po cilat janë shkaqet me të cilat justifikohet marrja e këtij shërbimi në nivele kaq modeste? Shumë mund ta lidhin këtë situatë me gjendjen ekonomike ku ndodhen shqiptarët, me varfërinë e tyre. Dhe nuk është se nuk kanë të drejtë, por deri në një farë mase. Është e vërtetë që niveli ekonomik i shumë qytetarëve shqiptarë është i tillë sa mezi përballojnë shpenzimet bazike të ditës e muajit. Por nga ana tjetër, sigurimi i jetës në nivele fare modeste tregon që edhe ajo pjesë e popullsisë që i ka mundësitë ekonomike, sërish nuk e konsideron si një investim përfitimin e shërbimeve të tilla. Me sa duket shqiptari dëshiron që të “sigurohet” duke kursyer e duke krijuar depozita bankare, ndërkohë që qytetarët e vendeve të zhvilluara sigurimet i kanë në vendin e dytë të listës së shoenzimeve të përgjithshme të tyre. Qytetarët shqiptarë kanë edhe një problem tjetër. Duke se mundësitë e investimeve janë të pakta, pasi mungon tregu i kapitaleve, duke qenë se janë para faktit të kryer pasi bankat nuk japin asnjë interes për depozitat, ata nuk konsiderojnë investim blerjen e sigurisë në situata të paparashikuara. Pra nuk preferojnë të sigurojnë pronën nga fatkeqësitë natyrore, por fillojnë e mendojnë për gjetjen e parave dhe rregullimin e saj atëhere kur fatkeqësia iu zë derën. Nuk dënjojnë të sigurojnë jetën nëpërmjet shërbimit të sigurimit, por kanë qejf të akumulojnë në trajtë depozite. Nuk mendojnë të sigurojnë një shtesë pensioni futjes në skemën e sigurimeve vullnetare, por preferojnë të mbledhin një shumë të caktuar “për ditë të keqe”.

Pavarësisht mënyrës si veprohet, e rëndësishme është të kuptohet sa më parë që blerja e shërbimeve siguruese është një investim i mirëfilltë, një blerje e qetësisës shpirtërore, një  përmbushje e atyre qëllimeve, për të cilat organizohet veprimtaria e gjithsecilit nga ne.

Nëse do të shtronim një pyetje rreth sektorit të biznesit që ka numrin më të madh të kompanive që operojnë në të, gjithkush do të përgjigjej në favor të sektorit të ndërtimit. Pasi, masivizimi i këtij sektori nuk është vetëm një perceptim i përhapur publik, por edhe një realitet. Numri i kompanive të ndërtimit në vend mund të kapë edhe shifrën e mijërave. Ndërtimi është konsideruar terreni më i lehtë dhe më i përshtatshëm për të bërë biznes nga shumë e shumë vetë, por koha ka seleksionuar dhe ka lënë në lojë seriozët. Ata që në sajë të korrektesës, seriozitetit, transparencës, partneritetit me blerësin, kujdesin për klientin dhe qytetin kanë ndërtuar reputacionin e duhur për kompaninë e tyre. Ndonëse, ndërtimi është shndërruar tashmë në një sektor ku kanë hy shumë biznesmenë e kompani anonime e të dyshimta, që e kanë rritur më tej konkurencën e pandershme në këtë sektor.  Megjithatë, pa më të voglin dyshim, kompania  KIKA bën pjesë në kategorinë e kompanive të shquara të ndërtimit, në kategorinë e më të mirëve të këtij sektori. Nuk është tek ndër më të mëdhatë, pasi të jesh tek më të mëdhenjtë kërkohen edhe disa kushte të tjera specifike, kërkohet të punosh me fonde publike apo me status preferencial të siguruar. Por duke ndjekur filozofinë e hershme të saj, një filozofi që është bazuar në zhvillimin kryesisht të trojeve të familjes,  të kthyera nga konfiskimi i sistemit të dikurshëm, ia ka arritur të bëhet edhe kompani e madhe. Sidomos, në dy vitet e fundit, konkretisht në vitin 2019 dhe në vitin 2020, KIKA e ka rritur ndjeshëm aktivitetin e saj, duke e cuar atë në nivelin e afro 15 milionë eurove.

Edhe treguesi i fitimit, që është i rëndësishëm në gjykimin e ecurisë së biznesit të një kompanie paraqitet në nivele të mira. Me rreth 1.3 milionë euro fitim të siguruar gjatë vitit 2020, KIKA renditet në vendin e 191 ndër kompanitë më të suksesshme shqiptare.

Prej disa vitesh energjitë e kompanisë janë fokusuar në zhvillimin e kompleksit KIKA 2, në fillim të lagjes “Komuna e Parisit”. Është një kompleks me mbi 600 apartamente, me njësi tregtare e me zyra, pra një kompleks jo vetëm banimi, por edhe pune. Pasi shumë institucione e kompani kanë preferuar të zhvendosen aty, për të zhvilluar aktivitetin e tyre. KIKA 2 është një kompleks me koeficent shfrytëzimi 38 për qind, cka nënkupton shumë sipërfaqe të përbashkëta, shumë hapësira të gjelbërta e clodhese, shkurt një mjedis ideal për të jetuar e punuar. Përvec kësaj, kompania është aktive edhe në drejtim të administrimit, cka rrit sërish nivelit e jetesës së përbashkët në kompleks.

Interesant është fakti që drejtuesit e kompanisë KIKA e nisin punën në zbatim të planeve e projekteve të tyre pa presionin e zakonshëm që kanë ndërtuesit në situata të tilla, presione këto që lidhen me shitjen e apartamenteve. Pasi historia e biznesit të tyre i ka mësuar ata që asnjë apartament nuk iu mbetet pa shitur. Dhe kjo e ka një përgjigje. E ka një shpjegim. Gjatë gjithë veprimtarisë së tyre, drejtuesit e kompanisë KIKA, Avenir Kika dhe Sokol Kika kanë patur si objektiv kryesor rritjen e nivelit të jetueshmërisë në objektet që kanë ndërtuar, ndërtojnë e do të ndërtojnë.  Të gjitha projektet janë shquar në këtë drejtim. Në të gjitha projektet e tyre familja shqiptare që ka nevojë për strehim gjen zgjidhjen përfundimtare të strehimit të konsoliduar. Pikërisht në funksion të rritjes së nivelit të jetueshmërisë, kompania KIKA ka përqafuar e para idenë e komplekseve, ide kjo që më pas është ndjekur edhe nga kompani të tjera.

Por Kikët janë ndërkohë edhe humanistë, si pak kush në biznesin shqiptar.

Diku nga viti 2005 një linjë financimi e Komunitetit Europian u destinua për ndërtimin e objekteve arsimorë në Shqipëri. Mirëpo që këto financime të bëheshin konkrete e të trupëzoheshin në formen e një ndërtese shkollore kishte një kusht. Duhej që toka ku do ndërtohej objekti të ishte pronë e komunitetit ose e bashkisë. Çka do të thotë se nëse nuk plotësohej kushti i dytë, humbej edhe financimi i BE-së. Mirëpo në këtë botë ka edhe njerëz brilantë, humanistë të pashoq, fisnikë të vërtetë, të cilët në raste të tilla peshojnë interesin e tyre privat me atë publik e kur peshorja e interesit e përfitimi më i madh anon nga publikja, atëhere bëjnë atë veprim, i cili as nuk mund të imagjinohet nga shumica e njerëzve të tjerë. Sikurse ka vepruar Familja Kika në Tiranë në vitin 2005, duke i dhuruar komunitetit 5000 metra katror tokë, në të cilën më pas do të ndërtohej shkolla Atë Zef Pëllumbi. Sigurisht që në perceptimin kolektiv, ky është një gjest i pazakontë human në një ambient të toksifikuar, ku egoizmi individual ka kapur majat, ku degradimi moral është bërë një fenomen masiv, ku lakmia për pasuri e katandi me çdo mjet e mënyrë nuk po njeh kufi, ku grabitqarët realë e potencial janë bërë lukuni.

Por për familjen Kika ky dhurim ishte dëshmi e vlerave të larta njerëzore, tregues i një botëkuptimi fisnik, sipas të cilit “pasuria nuk duhet të shërbejë për të kënaqur egot tona, por për të ndihmuar të tjerët të ndihmojnë vetveten”- sikurse thote Andrew Carnegie.

Ndaj, sjellja në kujtesë e gjesteve të tilla humanitare është kurdoherë e vlefshme. Pasi, në fund të fundit, “ajo që bëjmë ne për veten vdes së bashku me ne, kurse ajo që bëjmë për të tjerët mbetet e pavdekshme”.

Kompania e njohur e tregtimit të automjeteve të reja, Classic Tirana bën të ditur se ka sjellë në Shqipëri furgonin elektrik Maxus e D9. Ky është një lajm i rëndësishëm për të gjitha kompanitë e distribuimit që veprojnë në vendin tonë, pse jo, edhe për transportimin e punonjësve. Sepse furgoni ka një volum prej 12 metra 3 dhe 350 kilometra pavarësi, cka e bën atë mëse të përshtatshëm për këtë lloj shërbimi. Nga pikëpamja e volumit është e krahasueshme  me Sprinter-in e Mercedes-it dhe me  Crafter-in e VW. Ndërkohë që në curricullumin e këtij mjeti transporti bën pjesë edhe cmimi si furgoni më i mirë i vitit.

Po pse duhet apo këshillohet një kompani të fillojë të mendojë e të përqëndrohet tek zëvëndësimi i flotës së automjeteve të tyre klasike me mjetet elektrike, sikurse është furgoni Maxus e D9? Pse edhe kompanitë shqiptare duhet të ndjekin gjurmët e të mirënjohurave ndërkombëtare, sikurse IKEA, e cila ka filluar përdorimin në masë të këtij furgoni transporti?

Janë llogaritë ato që e bëjnë këtë furgon të preferueshëm, pasi nëpërmjet tij eleminohen shpenzimet kryesore të distribucionit si karburanti, mirëmbajtja e tij(vaj, ferrota, personelin që mbulon furnizimin apo mirëmbajtjen etj. Sipas kalkulimeve përkatëse  mund të kursehen 12-15 mijë euro në vit, cka e bën vërtet të leverdisshme operacionin e zëvëndësimit të mjeteve klasike, apo shtimin e flotës me këto lloje automjetesh elektrike.

Sjellja e këtij furgoni në tregun shqiptar është vazhdim i filozofisë që po ndjek “Classic Tirana” kohët e fundit, duke u përqëndruar shumë në përfaqësimin dhe tregtimin e mjeteve elektrikë. Duke sjellë brande të reja të kësaj natyre, por me avantazhe krahasuese karshi konkurenteve sa i takon pavarësisë së tyre. Sigurisht, sjellja e kësaj kompani në këtë mënyrë e ka kthyer atë në pararojë të procesit, që është në fillesat e tij, ndonëse vështirësitë dihen. Sepse pikësëpari ato lidhen me mungesën e një plani nga ana e shtetit apo operatorëve privatë për të filluar të mendojnë për ndërtimin e infrastrukturës së nevojshme të karikimit të këtyre mjeteve. Edhe ato kompani që kanë guxuar duke blerë automjete të tilla, e kanë zgjidhur vetë këtë problem, por që gjithsesi është i pamjaftueshëm dhe  shumë kufizues për situatën aktuale.