Ndërsa cmimi në bursat ndërkombëtare ka kapur minimumin historik, në Shqipëri ato janë relativisht të larta. Është faji i tregtarëve të karburanteve? Apo problemi qëndron diku tjetër?
Shpëtim Luku
Rënia e cmimit tëkarburanteve në tregjet ndërkombëtare thuajse në minimumin historic si dhe qëndrimi i tij në nivele relativisht të larta ka prodhuar një reagim e hutim të madh. Si shpjegohet që ndërsa cmimi në bursë ulet, e cmimi në Shqipëri nuk e ndjek atë kurbë- është pyetja më e shpeshtë që bëhet. Kjo hutesë dhe keqkuptimi sa vjen e shtohen kur situates i bashkangjiten edhe fakte të tjera, sikurse është cmimi i karburanteve në vendet fqinjë, si Maqedonia, Mali i Zi apo qooftë edhe Kosova. Problemi komplikohet më shumë kur në skenë futet edhe opozita, duke i dhënë karakter politik, një situate biznesi. Dhe pa humbur kohe po nisim shpjegimin, duke thënë që në fillim se me këtë strukturë kostoje që imponon ligji, nuk ka asnjë shans e mundësi që cmimi të jetë më poshtë se sa kaq sa është. Ose ndryshe: nëse një litër karburant do të gjendet me cmim më të lirë se sa kaq sa është, atëhere është e sigurtë se një tjetër manovër mashtruese në kurriz të konsumatorit ia ka krijuar tregtarit këtë mundësi. Një litër karburant, me cmimin actual në bursat ndërkombëtare vjen në Shqipëri me një cmim prej 30 lekë për litër. Porsa mbërrin në por i nënshtrohet një sërë taksave dhe konkretisht: akcizës 37 lekë, taksës së qarkullimit 27 lekë për litër, taksës së karbonit 3 lekë për litër dhe taksës së markimit 0.61 lekë për litër. Cmimit të ardhjes në doganë, plus taksave rreth 98 lekë në total iu bashkangjitet 20 për qindëshi i TVSH-së, pra afro 19.6 lekë për litër, cka bën që cmimi i karburantit me të gjitha taksat e përfshira të jetë rreth 117-118 lekë për litër. Mirëpo ky nuk është cmimi final i distributorit me pakicë. Sepse kësaj shumë i duhet shtuar edhe asa e shpenzimeve të vetë distributorit të kompanisë sikurse janë shpenzimet e transportit, shpenzimet për energji, shpenzimet për paga, shpenzimet operative etj. Shpenzime këto që nga distributor në distributor variojnë 20-30 lekë për litër. Kështu që cmimi final varion 137-147 lekë për litër. E thënë me fjalë të tjera, sikur nafta të shitej me këtë cmim, atëhere tregtarët do të mund të përballonin vetëm kostot pa nxjerrë asnjë lekë fitim. Pra pa patur arsye të punonin.
Biznesi i karburanteve duket i lehtë në perceptim, por në të vërtetë nuk është aspak I tillë. Mjafton të shikohet ai në retrospektivë kur në këtë treg kanë hyrë e kanë dalë rej tij një numur i madh kompanish, sikur me emër, sikurse Rira, Taci Oil, Global Petroleum, Elda Petroleum, Alpet, It Oil, Tea Petrol etj. Konkurenca sa i takon cmimit duket e ezauruar, kurse problematike për konsumatorin janë manovrat mashtruese në kurriz të tij sikurse është loja me masën dhe me cilësinë. Mirëpo kjo i takon një teme tjetër.