Shpetim Luku
Kur Kurum International me qender ne Elbasan kerkoi shpalljen e falimentit ne vitin 2016 ishin te shumte ata qe u habiten me kete veprim te drejtuesve te kompanise. Dhe mbase edhe me të drejtë. Sepse, të mësuar prej vitesh me karakteristikat e kësaj kompanie, me rolin e saj prej lideri në sektorin përkatës, madhësinë e biznesit, rentabilitetin, numrin e punonjësve, shkallën e penetrimit në treun rajonal si Kosovë, Maqedoni dhe Mali i Zi, investimet e shumta, por edhe me të qënit aktiv të saj në fusha të tjera si blerja e 4 hidrocentraleve apo marrja e një terminali në Portin e Durrësit me koncesion, kërkimi i falimentit ishte si një rrufe në qiell të hapur. Por në të vërtetë ajo cfarë kërkuan drejtuesit e KURUM ishte një veprim mëse i përgjegjshëm, një veprim që bëhet i detyrueshëm edhe nga vetë ligji, por që në fakt duket si i cuditshëm sepse deri tani nuk është aplikuar fare nga bizneset që operojnë në Shqipëri. E ndodhur përballë një konjukture të pafavorshme tregu, ku cmimi i produktit në bursat ndërkombëtare kishte rënë shumë më poshtë se sa kostoja me të cilën prodhohet hekuri në Elbasan, por edhe ngarkesa me kredi të shumta të siguruara me qëllim blerjen e disa hidrocentraleve të vendit krijuan një situatë të vështirë. Situatë të cilën drejtuesit e kompanisë gjykuan se mund të zgjidhet vetëm duke ndjekur rrugën ligjore, me qëllim që të mbrohen interest e të gjithëve. Aq i pazakontë ishte veprimi i ndërmarrë për shpalljen e falimentit, sa ai la me gojë hapur edhe gjyqtarët, të cilët do merreshin me procedurën. Sepse në momentin kur u kërkua falimenti, KURUM kishte në magazinat e saj rreth 40 milionë euro product stok, por që nuk ia vlente të shitej për arsye të cmimeve të ulta që ishin imponuar nga tregjet ndërkombëtare e sidomos nga tregu kinez. Por kishte edhe rreth 3-4 milionë dollar në llogari bankare, cka sërish ua shtonte akoma më shumë habinë gjyqtaëreve. Po cfarë dreq falimenti është ky-pyesnin ata teksa shikon treguesit statistikore. Kishin të drejtë të ishin të paqartë e të suprizuar sepse deri në ato caste falimenti në Shqipëri kishte qenë baraz me shkatërrim ose mashtrim. Pra presupozohet se subjekti i falimentuar ishte cuar në Gjykatë në atë gjendje që atij nuk kishe cti merrje, duke prodhuar kështu humbje të parikuperueshme për kreditorët dhe të tretët. Por në rastin e KURUM-it, historia ishte ndryshe. Falimenti ishte mënyra më e mirë për ty ringjallur. Ishte mënyra më e mirë që institucionet kreditore, por edhe të tretët të mos humbisnin asgjë nga interest e tyre. Dhe realiteti e verifikoi plotësisht të drejtë këtë mënyrë sjelljeje. Për vitin 2017, KURUM regjistron disa statistika domethënëse në veprimtarinë e saj, të cilat nuk I ka regjistruar as në ditët më të mira të saj. Kurse me situatën e vështirë të viteve 2015 dhe 2016 as qe ka krahasim. Kështu, kompania regjistroi një aktivitet në nivelin e 20 miliardë lekëve, ndërkohë që një vit më parë aktiviteti ishte rreth 12 miliardë lekë. Kjo tregon përmirësim të pozicionit të kompanisë në treg, sidomos në eksport, ku është destinuar afro 60 për qind e totalit të produktit. Akoma më impresionuese është veprimtaria e KURUM-it, nëse atë e shprehim në sasi fizike prodhimi. 320 mijë ton hekur të prodhuar e shituar përbën rekord për kompaninë, sasi të paarritur më parë. Situta është përmirësuar ndjeshëm edhe sa i takon efektivitetit të kompanisë. Për vitin 2017, fitimi tregtar i kompanisë ishte afro 900 milionë lekë, kurse fitimi neto afro 360 milionë lekë. Ristrukturimi i kredive dhe përmirësimi i perfomancës së kompanisë kanë celur një perspektivë shumë të mirë për KURUM-in. Nëse ajo arrin të përformojë edhe në vitet në vazhdim në këto nivele, atëhere nga ana e drejtuesve aktualë të kompanisë është përllogaritur që në një hark kohor prej 7 vitesh të gjitha detyrimet do të jenë përmbyllur. Tashmë Kurum me plot gojën mund të quhet “i falimentuari” i ringjallur. Sic ka qenë një histori suksesi që nga casti i privatizimit të saj, ashtu pritet të jetë edhe shembulli më i mirë që tregon se si mund të dilet nga situata e vështirë, për tu bërë sërish përsonazhi më i rëndësishëm i tregut ku operon.
Por nga ana etike sigurisht që ka dicka që nuk shkon. Sepse ai që ka prodhuar sukses nuk e ka bërë këtë sa hap e mbyll sytë, por e ka arritur nëpërmjet një pune këmbëngulëse, afatgjatë nëpërmjet racionalitetit, emrit të mirë që ka krijuar në treg nëpërmjet cilësisë së shërbimit apo produktit dhe cmimit. Ndaj, të përpiqesh ti “vjedhësh” të sukseshmëve frytin shumëvjecar të punës së tyre është më së paku një përpjekje hileqare. Por përpjekje të tilla në një ekonomi që bazohet në sipërmarrjen e lirë ka patur e do ketë gjithmonë. Pyetja është se cfarë mund të bëjnë të dëmtuarit për ti dekurajuar iluzionistët e tregut. Nuk është se mbetet shumë për të bërë sepse zgjidhjet mbeten vetëm dy. E para është mënyra që ka ndjekur fabrika e tullave, të cilës iu referuam në fillim të shkrimit. Pra prodhimi i një produkti dhe mbrojtja e tij në institucionet përkatëse të shtetit me qëllim ruajtjen e identitetit në treg. Dhe së dyti është edhe përpjekjet sqaruese, sensibilizuese të sipërmarrjeve të dëmtuara për konsumatorin nëpërmjet spoteve të kësaj natyre. Po qe se produkti mbrohet, atëhere beteja juridike në dyert e gjykatës është e fituar. Kurse përsa kohë nuk veprohet kështu, konkurenca e bazuar në hile do të vazhdojë të njohë lulëzim